در سالهای اخیر سرمایهگذاری دیگر به خرید مستقیم سهام یا سپرده گذاری در بانک محدود نیست. ابزارهایی وارد بازار شده که هم ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهند و هم امکان دسترسی به داراییهای متنوع را برای همه فراهم میکنند. یکی از پرطرفدارترین این ابزارها، صندوق قابل معامله (ETF) است.
اما صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟ در حقیقت، ETF یک سبد آماده از داراییهایی مثل سهام، اوراق قرضه، طلا یا حتی ارزهای دیجیتال است که شما میتوانید آن را مانند یک سهم عادی در بورس بخرید یا بفروشید. همین ویژگی باعث شده که سرمایهگذاری برای افراد سادهتر شود؛ بدون نیاز به تحلیل تکتک سهمها.
به دلیل هزینه پایین، شفافیت بالا و نقدشوندگی سریع، صندوقهای قابل معامله در سراسر دنیا محبوبیت زیادی پیدا کردهاند. در این مقاله از ریژه با انواع صندوق قابل معامله ETF، تفاوت آن با صندوقهای سنتی، بهترین گزینههای جهانی و میزان سودآوری آنها آشنا میشوید.
ETF چیست؟
صندوق قابل معامله یا ETF (Exchange Traded Fund) یکی از محبوبترین ابزارهای سرمایهگذاری در دنیا است که ترکیبی از ویژگیهای سهام و صندوقهای سرمایهگذاری مشترک را در خود دارد. اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح بدهیم، یک ETF سبدی از داراییها مثل سهام، اوراق قرضه، طلا یا حتی ارزهای دیجیتال است که به جای خرید جداگانه هر دارایی، میتوانید همه آنها را در قالب یک واحد ETF خریداری کنید. این واحدها مانند سهام در بازار بورس معامله میشوند و شما میتوانید آنها را در طول روز بخرید یا بفروشید.
ایتیاف ها در دنیا با سرعت زیادی رشد کرده اند و طبق گزارشات در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۰ تریلیون دلار سرمایه در صندوقهای قابل معامله در سراسر جهان مدیریت میشود. این رشد چشمگیر نشان میدهد که ETF به دلیل سادگی، شفافیت و هزینههای پایین مدیریت، به انتخاب اول بسیاری از سرمایهگذاران تبدیل شده است.
یکی از نکات مهم درباره ETF ها این است که سرمایه گذار نیازی به دانش عمیقی برای تحلیل تکتک سهام یا اوراق ندارد. کافی است نوع صندوق مناسب را انتخاب کند تا مدیریت آن توسط متخصصان انجام شود.
بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری در صندوق طلا
مقایسه صندوق سرمایهگذاری غیرقابل معامله و صندوق ETF
در بازار سرمایه، دو نوع صندوق اصلی وجود دارد: صندوقهای غیرقابل معامله (Mutual Funds) و صندوقهای قابل معامله (ETF). در نگاه اول شاید شبیه باشند چون هر دو مجموعهای از داراییها را مدیریت میکنند، اما وقتی دقیقتر بررسی کنیم متوجه میشویم تفاوتهای مهمی میان آنها وجود دارد که میتواند مسیر سرمایهگذاری شما را کاملاً تغییر دهد. در ادامه این تفاوتها را بررسی میکنیم:
1. نحوه خرید و فروش
یکی از اولین تفاوتها مربوط به چگونگی معامله صندوقها است.
- صندوقهای غیرقابل معامله: واحدهای آنها تنها از طریق کارگزاری یا شرکت مدیریت صندوق و در پایان روز کاری معامله میشود.
- صندوقهای ETF: مانند سهام در بورس معامله میشوند و سرمایهگذار میتواند هر لحظه در طول ساعات بازار اقدام به خرید یا فروش کند.
2. شفافیت قیمت
دومین تفاوت مربوط به شفافیت در اعلام قیمت است.
- صندوقهای سنتی: معمولاً ارزش خالص دارایی (NAV) خود را فقط یک بار در روز منتشر میکنند.
- ETFها: به دلیل معامله در بورس، لحظهبهلحظه قیمتگذاری میشوند و سرمایهگذار همیشه میداند ارزش واقعی داراییاش چقدر است.
3. هزینهها
عامل مهم بعدی کارمزد و هزینههای مدیریت است.
- صندوقهای مشترک: به دلیل مدیریت فعال، معمولاً کارمزد بیشتری دارند.
- ETFها: هزینههای مدیریت پایینتری دارند و به همین دلیل برای سرمایهگذاران خرد بهصرفهتر هستند.
4. انعطافپذیری در استراتژی
آخرین تفاوت به امکان انتخاب استراتژیهای متنوع برمیگردد.
- صندوقهای سنتی: گزینههای محدودی برای انتخاب دارند و انعطاف کمتری دارند.
- ETFها: تنوع بالایی دارند؛ از صندوقهای مبتنی بر سهام تکنولوژی گرفته تا طلا و حتی شاخصهای جهانی.
به همین دلیل، در بسیاری از کشورها مانند آمریکا و آلمان، ETF ها به سرعت جایگاه بزرگی در سرمایهگذاریهای خرد و کلان به دست آوردهاند و رقیب جدی صندوقهای سنتی شدهاند.
بیشتر بخوانید: آشنایی با بازارهای نقدی طلا
لیست صندوقهای ETF
ETFها تنوع زیادی دارند و هرکدام برای هدف و استراتژی خاصی طراحی شدهاند. در ادامه با مهمترین انواع صندوق قابل معامله آشنا میشویم:
- ETF سهام (Equity ETF): این صندوقها شامل مجموعهای از سهام شرکتهای مختلف هستند و معمولاً برای افرادی مناسباند که به دنبال رشد سرمایه در بلندمدت هستند. بهجای خرید تکتک سهام، سرمایهگذار میتواند از طریق این صندوقها در یک سبد متنوع سهامی سرمایهگذاری کند. نمونه مشهور آن، صندوق S&P 500 ETF است که سهام ۵۰۰ شرکت برتر آمریکا را شامل میشود.
- ETF اوراق قرضه (Bond ETF): این نوع صندوقها بیشتر برای کسانی طراحی شدهاند که ریسکپذیری پایینی دارند و به دنبال درآمد ثابت هستند. آنها بر اساس اوراق قرضه دولتی یا شرکتی تشکیل میشوند و در مقایسه با صندوقهای سهامی ثبات بیشتری دارند.
- ETF کالایی (Commodity ETF): این صندوقها امکان سرمایهگذاری در کالاهایی مثل طلا، نقره، نفت یا حتی محصولات کشاورزی را فراهم میکنند. بدون نیاز به خرید مستقیم کالا، میتوان با ETF کالایی از تغییرات قیمت آنها سود برد یا ارزش سرمایه را در برابر تورم حفظ کرد.
- ETF ارزی (Currency ETF): این صندوقها روی ارزهای مختلفی مثل دلار، یورو یا ین ژاپن سرمایهگذاری میکنند و معمولاً برای افرادی کاربرد دارند که میخواهند سرمایه خود را در برابر نوسانات ارزی محافظت کنند یا از تغییر نرخ ارز سود ببرند.
- ETF بخشی یا صنعتی (Sector ETF): در این نوع صندوقها تمرکز روی یک صنعت خاص مثل فناوری، بهداشت یا انرژی است. سرمایهگذارانی که به آینده یک صنعت خاص خوشبین هستند، میتوانند بهجای انتخاب یک سهم، در کل آن بخش سرمایهگذاری کنند.
- ETF هوشمند یا فعال (Smart Beta / Active ETF): این صندوقها با استفاده از الگوریتمها و استراتژیهای خاص مدیریت میشوند و هدفشان دستیابی به بازدهی بالاتر از شاخصهای عمومی است. آنها ترکیبی از مدیریت فعال و غیرفعال را ارائه میدهند و بیشتر برای کسانی مناسباند که به دنبال استراتژیهای پیشرفتهتر و بازدهی بیشتر هستند.
بهترین صندوقهای ETF
انتخاب بهترین ETF به اهداف سرمایهگذاری شما بستگی دارد. بر اساس گزارش Morningstar، در سالهای اخیر صندوقهایی که بیشترین جذب سرمایه را داشتند عبارتاند از:
- SPDR S&P 500 ETF (SPY): یکی از بزرگترین و قدیمیترین ETFهای جهان که شاخص S&P 500 را دنبال میکند.
- iShares MSCI Emerging Markets ETF (EEM): مناسب کسانی که میخواهند روی بازارهای نوظهور سرمایهگذاری کنند.
- Invesco QQQ ETF (QQQ): شامل سهام شرکتهای بزرگ فناوری مثل اپل، مایکروسافت و آمازون.
- Vanguard Total Bond Market ETF (BND): یک گزینه کمریسک برای سرمایهگذاری در اوراق قرضه.
میزان سود صندوق ETF
سود صندوقهای قابل معامله به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- نوع دارایی: ETF سهام در بلندمدت سود بیشتری از ETF اوراق قرضه دارد، اما ریسک آن هم بیشتر است.
- بازار جهانی: رشد یا رکود اقتصادی تأثیر مستقیم بر عملکرد صندوق دارد.
- مدیریت صندوق: ETFهای غیرفعال معمولاً سودی مشابه شاخص بازار میدهند، در حالی که ETFهای فعال میتوانند سود بیشتری هدفگذاری کنند.
به طور متوسط، بر اساس دادههای ۱۰ سال اخیر در آمریکا:
- ETFهای سهام سالانه حدود ۷ تا ۱۰ درصد بازدهی داشتهاند.
- ETFهای اوراق قرضه بین ۳ تا ۵ درصد بازدهی داشتهاند.
- ETFهای کالایی مثل طلا بسته به شرایط بازار ممکن است سود بسیار بالاتر یا حتی منفی بدهند.
برای سرمایهگذاران ایرانی، مطالعه روند این صندوقها میتواند دیدی کاربردی ایجاد کند. هرچند امکان سرمایهگذاری مستقیم در بسیاری از ETFهای خارجی وجود ندارد، اما سایتهایی هستند که با ارائه تحلیلهای روز دنیا، مسیر سرمایهگذاری آگاهانهتر را فراهم میکنند.
جمع بندی
صندوق قابل معامله یا همان ETF یکی از بهترین ابزارهای سرمایهگذاری مدرن است که به افراد امکان میدهد بدون نیاز به خرید مستقیم دارایی، در مجموعهای متنوع از سهام، اوراق قرضه، کالا یا حتی ارز سرمایهگذاری کنند. صندوقهای قابل معامله ترکیبی از مزایای صندوقهای سرمایهگذاری مشترک و سهام هستند، چون هم تنوع و مدیریت حرفهای دارند و هم مثل سهام در بورس بهراحتی خرید و فروش میشوند.
بسته به اهداف و میزان ریسکپذیری، سرمایهگذاران میتوانند از بین انواع مختلف ETF مثل سهامی، اوراق قرضه، کالایی، ارزی یا بخشی، گزینه مناسب خود را انتخاب کنند. به همین دلیل، وقتی از خود میپرسیم صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟ باید آن را راهکاری هوشمند و انعطافپذیر برای ورود به بازارهای مالی بدانیم که هم برای تازهکارها مناسب است و هم برای حرفهایها.
سوالات پرتکرار:
۱. آیا سرمایهگذاری در صندوقهای قابل معامله (ETF) امن است؟
ETFها به دلیل تنوع دارایی و مدیریت حرفهای، نسبت به خرید مستقیم یک سهم یا دارایی خاص ریسک کمتری دارند. با این حال، هیچ سرمایهگذاری ۱۰۰٪ بدون ریسک نیست و عملکرد ETF به بازار وابسته است.
۲. تفاوت اصلی بین ETF و خرید مستقیم سهام چیست؟
در خرید مستقیم سهام، شما فقط یک شرکت خاص را میخرید. اما در ETF، سبدی متنوع از چندین سهم یا دارایی دارید که ریسک را کاهش میدهد.
۳. آیا امکان سرمایهگذاری در ETFهای جهانی از ایران وجود دارد؟
بهطور مستقیم خیر، اما میتوانید با مطالعه و تحلیل ETFهای خارجی در سایتها، از استراتژیها و روندهای آنها برای انتخاب صندوقهای مشابه داخلی استفاده کنید.
